“Ubrzana globalizacija i otvaranje novih tržišta će uveliko uticati na Evropu, njenu teritoriju, gradove i regije” tvrdi Evropa u Svjetskom izvještaju ESPON-a.

Peter Mehlbye, Direktor Koordinacionog odjela ESPON-a, objašnjava da Izvještaj uključuje nekoliko naučno dokazanih svjetskih mapa koje mogu doprinijeti razumijevanju teritorijalne dimenzije sve brže globalizacije. Nove mape pokazuju strukture i međunarodne veze zemalja i regija Evrope kao i poziciju Evrope u svijetu, posebno u vezi sa zemljama koje su u njenom najbližem susjedstvu.

Glavni autori izvještaja, Pierre Beckouche, Clarisse Didelon i Claude Grasland iznijeli su statističke i kartografske dokaze o ključnim porukama, kao što su: Kako mjesta globalne proizvodnje i međunarodni trgovinski tokovi utiču na Evropu, njene regije i gradove? Koje su posljedice međunarodnog ekonomskog i demografskog rasta i migracija za Evropu? Gdje se nalaze evropski gradovi poveznici za globalnu povezanost Evrope sa ostatkom svijeta?

Detaljne ključne poruke:

Evropska unija je značajan ekonomski akter svjetske razine

Koji je uticaj globalizacije na ekonomiju i teritoriju Evropske unije?

Od 1996. do 2000.g., 27 zemalja članica EU uz Norvešku i Švajcarsku su činile 37% svjetskih međunarodnih bilateralnih trgovinskih tokova. Međutim, kada se isključi interna trgovina između ovih zemalja, udio se smanjuje na samo 17%.

Trgovinski uticaj Evropske unije je potencijalno važan za Rusiju, Bliski Istok i Afriku. Evropska unija ima prilično visok nivo trgovine sa ekonomijama koje nastaju u zemljama kao što Indija, Brazil ili Južna Afrika. Vidljivo je da područja obostrane ekonomske zavisnosti pokazuju i istočni model (Rusija i nove nezavisne države) i južni model (Mediteranske države).    

Ekonomski i demografski rast pokazuju prostornu difuziju

Koje su posljedice za Evropsku uniju, Japan ili Sjedinjene Američke Države?

Tokom posljednjih 50 godina, se na globalnom nivou desilo pomijeranje stanovništva i ekonomske proizvodnje sa tradicionalnih centara na periferije. Ovo je vidljivo kada se pogleda udio svjetskog stanovništva i svjetskog BNP u paritetu kupovne moći (PPP) svake zemlje svijeta.

SAD, Kanada i Evropska unija, kao i države bivšeg Sovjetskog saveza su doživjele niže stope povećanja u smislu broja stanovništva i njihih BNP-a nego ostatak svijeta. Međutim, opadanje je generalno bilo važnije za stanovništvo nego za BNP što implicira da se nivo njihovog BNP-a po glavi stanovnika povećao u usporedbi sa svjetskim prosjekom. Stanovništvo i bogatstvo njihovih zemalja se nije umanjilo u apsolutnom smislu, ali je njihov udio u globalnim obimina značajno umanjen u korist drugih zemalja kao što su Kina (kada je u pitanju BNP) ili Indija (kada je u pitanju stanovništvo).

Evropska unija je dobro povezana sa globalnim gradovima

Koji su glavni gradovi poveznici Evropske unije?

Na osnovu podataka iz 2000. godine o vazdušnim vezama i broju putnika koji saobraćaju između svjetskih gradova, glavni evropski gradovi poveznici su London, Pariz, Frankfurt, Amsterdam, Cirih i Madrid, svi sa efikasnim i obimnim povezivanjem sa ostatkom svijeta. Postoji relativan stepen specijalizacije, npr. Madrid prema zemljama Južne Amerike i Pariz za zemlje Afrike.

Istovremeno, drugi gradovi (poput Beča i Helsinkija) radije imaju regionalnu ulogu za povezivanje Evropske unije sa svojim istočnim i južnim susjedima. Međutim, nisu samo dobro povezani gradovi i regije sposobne i efikasne u svjetskom ekonomskom natjecanju. Fokusiranje na regionalna čvorišta pristupa je samo jedan od nekoliko pokazatelja.

Evropska unija je privlačna za migrante ali ne i neophodno sa očekivanim kvalifikacijama

Da li migracija odgovara potrebama EU tržišta?

U 2000. godini, migranti koji su ulazili u 27 zemalja članica Evropske unije, uključujući Norvešku i Švajcarsku, su poticali iz skoro svih krajeva svijeta, ali u najvećem broju iz sjeverno-afričkih zemalja (Maroko, Alžir i Tunis), zemalja Balkana i Turske. Uzajamna veza sa stranim direktnim ulaganjima pokazuje da su sva tri glavna svjetska ekonomska centra (Sjeverna AMerika, Zapadna Evropa i Japan) privlačni za migrante.

Uzimajući u obzir i demografske trendove, Evropska unija će se, zbog niskih stopa fertiliteta, uskoro  suočiti sa nedostatkom radne snage u kombinaciji sa povećanim pritiskom ljudi koji su u penziji. Nivo obrazovanja migranata, od kojih većina ima nizak ili srednji stepen obrazovanja, ne ispunjavaju potrebe ekonomije Evropske unije za kadrovima sa višim stepenom obrazovanja i kvalifikacijama kojima će se osigurati evropska konkurentnost zasnovana na znanju.

Evropska unija zauzima prvo mjesto kao zvanični donator razvojne pomoći zemljama u razvoju i tranziciji

Da li Evropska unija i njene zemlje članice imaju istu strategiju za ovu vrstu pomoći? 

Zemlje članice Evropske unije su prvi donatori javne podrške, sa više od 42% ukupne podrške koja je potrošena 2004. godine (na osnovu statističkih podataka OECD-a). Od 1990. godine, geografija javne podrške se izmijenila, s tim da se pojavio (1) vrlo jak porast u zemljama Istočne Evrope zbog realizacije raznih finansijskih razvojnih programa Strukturalnih fondova za period 2000-2006.g. (npr. PHARE, ISPA, SAPARD), (2) neznatno ali stalno opadanje u Sjevernoj Africi, (3) značajno opadanje na Srednjem Istoku i novoosnovanim nezavisnim državama, i (4) relativna stabilnost u zemljama Zapadnog Balkana.

Pored visokog udjela javne podrške zemalja članica Evropske unije uopšteno, postoji jasna razlika između geografije javne podrške Evropske komisije i zemalja članica Evropske unije, s tim da zemlje članice Evropske unije u većini povezuju svoju strategiju davanja podrške sa svojim nekadašnjim kolonijalnim teritorijama uticaja.

Iako se njen udio smanjuje, Evropska unija je i dalje vrlo moćna svjetska regija

Koliko će veliki i snažan uticaj Evropska unija imati u budućnosti?

Evropska unija je zahvaljujući proširenju uvijek održavala nivo od 6% svjetskog stanovništva u periodu 1950-2000.g. Taj udio je porastao na 7% sa proširenjem na 27 zemalja članica. Taj udio će se vratiti na 6% 2020.g. čak i sa daljim proširenjem zbog toga što druge regije u svijetu rastu brže.

Evropska unija je 1973.g. dostigla nivo od preko 20% svjetskog BNP u PPP-u. Ovaj udio u svjetskoj ekonomiji se ne bi mogao održati zadnjih 30 godina da nije bilo proširenja Evropske unije na 12, 15, 25 i 27 zemalja članica. Bez daljeg procesa proširenja, ovaj udio bi 2030.g. vjerovatno opao na manje od 15% ukupne svjetske ekonomije.

U budućnosti, Evropska unija neće automatski održavati svoju poziciju u svijetu u ekonomskom i demografskom smislu. Trenutno najdinamičnije zemlje u svijetu – i sa ekonomskog i sa demografskog aspekta – se nalaze u južnoj periferiji grupe tri regije Sjeverne Amerike, Zapadne Evrope i Japana. One čine “prsten stabilnog rasta” koji se širi sa Južne Amerike na Sjevernu Afriku, Bliski Istok, Južnu i Istočnu Afriku.

Evropske države i privatni sektor investiraju u dijelove svijeta koji su izvan susjedstva. Fokus investiranja, doduše u manjoj mjeri, je i na područjima mogućnosti gdje su, ne samo SAD nego i Brazil, Indija i Južna Afrika budući glavni partneri ili konkurenti.

Upadljiv je vrlo nizak nivo investicija u susjedne zemlje u usporedbi sa onim što SAD čine u Meksiku ili Japan u Istočnoj Aziji. Ove zemlje zapravo razvijaju jake ekonomske i demografske odnose sa najdinamičnijim zemljama u njihovom neposrednom susjedstvu. Očigledno je da će investicije EU razmotriti dugoročne razvojne mogućnosti u susjednim zemljama i kontinentima. Zemlje supsaharske Afrike su primjer gdje ekonomski rast može procvjetati u perspektivi 20-30 godina i gdje je povećan azijski i američki uticaj.

Izvještaj Evropa u svijetu se može naći http://www.espon.eu/

Mape Evrope u Izvještaju se mogu naći na:

http://www.espon.eu/mmp/online/website/functions/home/maps/1837/index_EN.html

Više informacija:

ESPON 2013 Program djelimično finansiraju Evropski regionalni razvojni fond, zemlje članice Evropske unije i partnerske zemlje Island, Lihtenštajn, Norveška i Švajcarska. Njime će se podržati politika razvoja u cilju teritorijalne kohezije i skladnog razvoja evropskog teritorija. ESPON će podržati razvoj Kohezione politike sa uporednim informacijama, dokazima, analizama i scenarijima okvirnih uslova za razvoj regija, gradova i većih teritorija.

U vršenju tih aktivnosti, program će olakšavati mobilizaciju teritorijalnog kapitala i razvojnih mogućnosti, doprinoseći poboljšanju evropske konkurentnosti, širenju i produbljivanju evropske teritorijalne saradnje i doprinoseći održivom i uravnoteženom razvoju.

Vlast koja će voditi ESPON 2013 program i koja je zadužena za njega je Ministarstvo unutrašnjih poslova i prostornog razvoja Luksemburga.