Evropski parlament je u utorak izglasao prijedlog da se zemljama Zapadnog Balkana produži pristup EU tržištu za većinu proizvoda, bez kvota i carina, dodatnih pet godina. Također, pravila pristupa su ažurirana tako da uključuju pravo Evropske unije da suspenduje povlastice u slučajevima ozbiljnog kršenja ljudskih prava. Tokom međuinstitucionalnih zakonodavnih pregovora, zastupnici Evropskog parlamenta su osigurali svoje pravo na ulaganje veta na odluke o suspenzijama koje donosi Evropska komisija.

“Produžetak preferencijalne trgovine sa zemljama Zapadnog Balkana je dobra vijest i potvrđuje interes Evropske unije za stratešku oblast koja je istorijski gledano imala poteškoća“, rekao je izvjestilac Goffredo Maria Bettini (S&D, IT).

Prefencijalne mjere

Od 2000. godine, Evropska unija dozvoljava gotovo svim proizvodima iz Albanije, Kosova, Bosne i Hercegovine, bivše jugoslovenske republike Makedonije, Crne Gore i Srbije pristup tržištu Evropske unije bez carinskih taksi ili ograničenja količine (izuzev šećera, vina, teletine i određenih proizvoda od ribe), kako bi potakla njihovu ekonomsku integraciju sa Evropskom unijom, i unaprijedila političku stabilnost i ekonomski napredak u cijelom regionu.

Odluka da se povlastice obnove se procjenjuje i obnavlja svakih pet godina, a trenutna pravila ističu u decembru 2015. godine. Glasanje održano 15. decembra (sa 534 glasa za, 128 protiv i 36 uzdržanih) je obnovilo režim trgovine do decembra 2020. godine.

Obzirom na trenutačne pregovore, novim se pravilima za sada suspendiraju autonomne trgovinske povlastice za Bosnu i Hercegovinu od 2016. godine, dok BiH ne izmjeni svoje trgovinske modalitete sa Hrvatskom kako bi uzela u obzir njeno pristupanje Evropskoj uniji.

Veto EU po pitanju suspenzije na osnovu zloupotrebe, kršenja ljudskih prava ili vladavine zakona

Zastupnici Evropskog parlamenta su osigurali da se odluke Evropske unije da suspenduje trgovinske povlastice u slučaju da neka od trećih zemalja ozbiljno i sistematski narušava ljudska prava i vladavinu zakona donose ‘delegiranim aktima’ kojima se omogućava Evropskom parlamentu da uloži veto.

“Izbor delegiranih akata u procjeni poštovanja ljudskih prava je iznimna pobjeda za Evropski parlament, koja ojačava njegovu ulogu i funkciju“, dodao je Bettini.

Kontekst

Evropska unija je najveći trgovinski partner Zapadnog Balkana, u pogledu uvoza (72,7%) i izvoza (81,8%), prema podacima iz 2013. godine.